Vỡ Đê

Vũ Trọng Phụng (1912-1939) là nhà báo, nhà văn và cây bút tiêu biểu trong dòng văn học hiện thực Việt Nam, dù những tác phẩm của ông cũng dấy lên nhiều tranh cãi, thậm chí là có thời điểm bị cấm lưu hành nhưng không thể phủ nhận giá trị nghệ thuật từ những tác phẩm vượt thời gian của ông. Nhắc về ông, Lưu Trọng Lư có nói “Trên trang viết Vũ Trọng Phụng sắc sảo bao nhiêu thì trong cuộc đời Vũ Trọng Phụng càng chân thành bấy nhiêu. Con người ấy không giết quá một con muỗi. Nhưng thật kì diệu, văn chương của con người ấy làm cho kẻ trọc phú phải giật mình, kẻ trưởng giả phải cáu kỉnh.”

Vỡ Đê là một trong ba “Tam kiệt tiểu thuyết” của Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết được sáng tác vào năm 1936 với 3 phần và 25 chương. Bằng câu chuyện xuyên suốt về người dân đi hộ đê, Vũ Trọng Phụng đã phản ánh những vấn đề mang tính thời sự - chính trị, tái hiện cảnh lầm than của tầng lớp nông dân dưới ách thống trị của bọn thực dân nửa phong kiến giai đoạn trước 1945 và miêu tả những suy nghĩ, tâm trạng của mỗi cá nhân nhân vật trước thời cuộc. Điểm sáng của Vỡ đê có lẽ là một thái độ ngợi ca Đảng Cộng sản, ghi nhớ những cuộc khởi nghĩa, những cuộc cách mạng,…

“Phú ngẫm nghĩ về tương lai, về mọi sự vật chất của cuộc đời nó sẽ làm tăng giá trị cho con người. Chàng thấy không phải lo gì nữa, chỉ ít lâu nữa, anh Minh sẽ mãn hạn tù. Mai đây chị Tuất về với ông chánh Mận, thôi thì cũng là yên phận.Nghĩ đến đấy, chàng nhớ đến thằng cu Hiền, đứa cháu kháu khỉnh mà chàng đã từng ẵm bế, hôn, hít suốt ngày. Chưa đầy ba tuổi! Bồ côi! Mẹ lại sắp cải giá!

Vũng nước ở sân hợp vào rãnh nước trước thềm nhà. Bây giờ thì lại nhiều nước quá. Nhìn những bong bóng phập phồng hết nở lại tan trên mặt nước, nhớ đến đứa cháu, Phú tựa lưng vào cột tre khẽ ngâm một giọng buồn rầu:

Giời mưa bong bóng phập phồng,

Mẹ đi lấy chồng con ở với ai?”

(Trích Vỡ Đê)